Naarmate ik ouder word, word ik steeds meer geraakt door verhalen die ik lees over de vervolging en vernietiging van Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vooral als ik me realiseer dat ik pas twee jaar na het beëindigen van de oorlog ben geboren. Ik was er bijna bij geweest.
Zo hebben onderstaande boeken een diepe indruk op me gemaakt:
- Het verstoorde leven – Etty Hillesum
- Etty Hillesums biografie – Judith Koelemeijer
- ’t Hooge Nest – Iris van Iperen
- Van binnen is alles stuk – Simon Hammelburg
- De Keuze: Leven in vrijheid – Edith Eger
- De vervolging en verdelging van het Nederlandse jodendom – Dr. Jaques Presser
En verder natuurlijk de onlangs uitgezonden TV-serie De Joodse Raad.
Toen we onlangs dan ook hoorden over het Westerborkpad (dat overigens al sinds 2017 bestaat), waren wij het er snel over eens: die gaan wij lopen. Dus zijn we begonnen met het bestellen van de wandelgids.
Uit dit boekwerkje:
Een pad met een indringende geschiedenis
Het Westerborkpad brengt de deportatieroute in beeld van honderdduizend Joden, die kamp Westerbork als laatste verblijfplaats in Nederland hadden. De eigenlijke route loopt vanaf de Hollandse Schouwburg in Amsterdam, waar de Joden werden bijeengebracht voor ze vanaf station Muiderpoort zouden vertrekken, naar kamp Westerbork.
Vooraf loop je vanaf Amsterdam CS naar de Hollanse Schouwburg langs een aantal markante punten met betrekking tot de jodenvervolging.
De wandelroute maakt ook duidelijk op welke wijze de nazi’s met vele opeenvolgende maatregelen de Nederlandse Joden van de samenleving isoleerden.
Spoedig na de bezetting van ons land begonnen de nazi’s het net rond de Joden aan te halen. Wat op 1 juli begon met de maatregel da Joden de luchtbescherming moesten verlaten, voerde via verplichte registratie, tal van ge- en verboden, verplichte verhuizing, invoering van de Jodenster, Joodse werkkampen en razzia’s naar deportatie en uiteindelijk moord. Zo stuurde en vernietigde de bezetter via registratie, isolatie, concentratie en deportatie het leven van 102.000 Joden in Nederland.
Al snel werd ons duidelijk dat dit niet zomaar een lange afstand-wandeling is, zoals het eerder door ons gelopen Pieterpad (gedeeltelijk) en Drenthepad, maar veel meer een bezinningswandeling.
Onderweg wordt men gewezen op herinneringsmonumenten en verder zijn er op de route 60 luisterpunten; door het scannen van een QR-code wordt een audiofragment afgespeeld waarin mensen over hun herinneringen aan de Jodenvervolging vertellen.
Daarbij gaat het over de dagelijkse werkelijkheid van Joden in oorlogstijd, de gevolgen van de anti-Joodse maatregelen, de Joodse werkkampen en de reis naar Westerbork. Zo wordt op de plek waar het zich allemaal heeft afgespeeld, in het ‘decor’ van de gebeurtenissen, het verleden voelbaar in het nu.
Praktische punten
Volgens het boekje is de wandeling ruim 340 km lang, maar onze ervaring met andere wandelingen leert, dat er met de weg kwijt zijn / omlopen vaak ettelijke kilometers bijkomen. We hebben dat tijdens de eerste etappe, in Amsterdam, al aan den lijve ondervonden. Letterlijk!
De beschreven etappes variëren in lengte van 3,0 tot 8,9 km. Wij proberen elke wandeldag de routes zo te kiezen dat we uitkomen in de buurt van 15 km. Maar ik heb nu al gezien, dat dat niet altijd zal lukken: er zullen dagen zijn dat we flink hoger uitkomen.
Voorlopig reizen we naar/van startplaats en aankomstplaats met de trein. Omdat we in daluren reizen (op weekdagen tussen 9:00 uur en 16:00 en na 18:30 uur) hebben we alle tijd om relaxed te lopen.
Als we dichter in de buurt van Hoogeveen komen, zullen we meer gebruik gaan maken van auto/fiets, net zoals we dat hebben gedaan bij het Pieterpad en het Drenthepad.